بلاگ
درمان خانگی آرتروز زانو؛ راهکارهایی برای درد، ورم و آرتروز شدید در منزل
آرتروز زانو یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی است که به‌ویژه در سنین میانسالی و سالمندی بروز می‌یابد و می‌تواند به‌صورت تدریجی عملکرد طبیعی مفصل زانو را مختل کند. این بیماری اغلب با علائمی نظیر درد، خشکی، محدودیت حرکتی و گاه تورم همراه است. با توجه به مزمن بودن آرتروز و عدم وجود درمان قطعی، تمرکز درمانی معمولاً بر کنترل علائم، کاهش پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا است. در این میان، درمان‌های خانگی و روش‌های غیردارویی جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند؛ چرا که در صورت اجرای صحیح و مستمر، می‌توانند به‌طور قابل توجهی علائم را کاهش داده و نیاز به مصرف دارو را کاهش دهند.
در این مقاله از نوبت دکتر آنلاین، مجموعه‌ای از راهکارهای خانگی ساده و قابل اجرا جهت مدیریت آرتروز زانو ارائه شده است. هدف آن است که شما با درک بهتر ماهیت بیماری و روش‌های درمان خانگی آرتروز زانو، در کنار درمان‌های پزشکی، به شیوه‌ای فعال‌تر در کنترل بیماری خود مشارکت کنید.
آرتروز زانو چیست؟
آرتروز زانو (Knee Osteoarthritis) نوعی بیماری تحلیل کننده مفصل زانو است که در آن غضروف مفصل زانو — یعنی بافتی نرم، لغزنده و الاستیک که در محل تماس استخوان‌ها قرار دارد — به تدریج تخریب می‌شود. این غضروف نقش مهمی در کاهش اصطکاک بین استخوان‌ها و جذب فشارهای وارده دارد. با فرسایش آن، سطوح استخوانی بدون حفاظ به هم نزدیک می‌شوند و حرکت مفصل دردناک، محدود و گاه همراه با التهاب می‌گردد.
آرتروز ممکن است در مراحل ابتدایی تنها با ناراحتی خفیف همراه باشد، اما در صورت عدم رسیدگی، به تدریج می‌تواند باعث کاهش دامنه حرکتی، ضعف عضلانی، تغییر شکل مفصل و کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره شود.
6 علت ابتلا به آرتروز زانو آشنا شوید
-
افزایش سن: تخریب طبیعی بافت‌های مفصلی در اثر پیری
-
چاقی: فشار اضافه به مفصل زانو، به‌ویژه در طولانی‌مدت
-
وراثت: زمینه ژنتیکی در خانواده
-
آسیب‌های قبلی زانو: شکستگی‌ها، کشیدگی رباط‌ها یا جراحی‌های پیشین
-
فعالیت‌های شغلی یا ورزشی سنگین: فشار مکرر بر مفصل زانو
-
بی‌تحرکی: ضعف عضلات اطراف مفصل و کاهش حمایت عضلانی
علائمی که باید نگرانش باشید!
توجه به علائم لیست پایین، در مراحل اولیه و شروع به‌موقع اقدامات درمانی، نقش کلیدی در کنترل سیر بیماری دارد. توصیه می‌شود با مواجه شدن و احساس هر یک از علائم زیر، حتما به پزشک متخصص جهت معاینه و درمان این عارضه ناخوشایند، مراجعه کنید.
-
درد در حین راه رفتن، بالا یا پایین رفتن از پله‌ها یا پس از نشستن طولانی‌مدت
-
خشکی مفصل به‌ویژه در ساعات ابتدایی صبح یا پس از استراحت
-
صدای تق‌تق یا سایش هنگام حرکت زانو
-
تورم یا داغی ناحیه اطراف مفصل
-
محدودیت حرکتی و گاهی قفل شدن زانو
درمان خانگی درد آرتروز زانو
کنترل درد آرتروز با روش‌های غیر دارویی نه‌تنها ایمن‌تر است، بلکه به کاهش نیاز به داروهای مسکن کمک می‌کند. ماساژ آرام ناحیه مفصل با روغن‌های گیاهی، استفاده از کمپرس سرد و گرم متناوب، مصرف دمنوش‌های ضدالتهاب مثل زنجبیل و گزنه، و استراحت متناوب بین فعالیت‌های روزانه از بهترین راهکارها هستند. توجه داشته باشید که استرس نیز درد را تشدید می‌کند؛ بنابراین تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن یا تنفس عمیق را در برنامه خود بگنجانید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگرچه بسیاری از مبتلایان به آرتروز زانو می‌توانند با اقدامات خانگی ساده و پایبندی به یک سبک زندگی مناسب، این بیماری را به‌خوبی مدیریت کنند، اما در برخی موارد مراجعه به پزشک ضرورت پیدا می‌کند. برای مثال درد شدید و مداومی که با درمان‌های خانگی بهبود نمی‌یابد، هیچ راهی جز معالجه و درمان توسط پزشک متخصص ندارد. چند مورد دیگر از این علائم برای شما نگارش شده است که شامل موارد پایین می‌شود:
-
محدودیت شدید در خم یا صاف کردن کامل زانو
-
تورم ناگهانی و واضح زانو همراه با قرمزی یا گرما
-
خالی کردن زانو
-
تب همراه با درد مفصل (احتمال وجود عفونت)
-
تغییر شکل قابل مشاهده زانو (کج شدن پا)
در این موارد، بررسی تخصصی با استفاده از معاینه فیزیکی، تصویربرداری (مانند رادیولوژی یا MRI) و در صورت لزوم آزمایش‌های خونی توصیه می‌شود. پزشک متخصص ممکن است بر اساس شدت آسیب، از درمان دارویی، فیزیوتراپی هدفمند یا در موارد پیشرفته، جراحی استفاده نماید.
نقش رژیم غذایی در کنترل آرتروز زانو
تغذیه مناسب می‌تواند بهترین روش درمان زانو درد در منزل باشد. چرا که تأثیر قابل توجهی در کاهش التهاب مفاصل، کنترل درد و جلوگیری از پیشرفت آرتروز به همراه دارد. برخی مواد غذایی خاص، دارای خواص ضد التهابی هستند و مصرف منظم آن‌ها می‌تواند به بهبود عملکرد مفصل زانو کمک کند.
5 مواد غذایی مفید برای افراد مبتلا به آرتروز زانو:
-
امگا ۳: موجود در ماهی‌هایی مانند سالمون و تن، بذر کتان و گردو. این ترکیبات به کاهش التهاب مفاصل کمک می‌کنند.
-
زردچوبه: ماده فعال زردچوبه به نام کورکومین، دارای خاصیت ضد التهابی قوی است. ترکیب آن با مقدار کمی فلفل سیاه موجب افزایش جذب آن در بدن می‌شود.
-
زنجبیل: مصرف چای زنجبیل می‌تواند موجب کاهش درد و تورم مفاصل شود.
-
روغن زیتون: روغن زیتون باعث بهبود عملکرد سلولی و کاهش درد مزمن می‌شود.
-
میوه‌ها و سبزیجات: توت‌فرنگی، انار، پرتقال، کلم‌بروکلی، اسفناج و هویج حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی هستند که به ترمیم بافت مفصلی کمک می‌کنند.
5 مواد غذایی مضر که بهتر است مصرف نکنید!
-
چربی‌های ترانس موجود در غذاهای فرآوری‌شده، شیرینی‌های صنعتی و سرخ‌شده‌ها
-
قند و نوشیدنی‌های شیرین
-
مصرف بیش از حد نمک
-
گوشت قرمز
-
آرد سفید و غلات تصفیه‌شده
پیشنهاد می‌شود بیماران مبتلا به آرتروز زانو، رژیم غذایی خود را با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه تنظیم کنند.
درمان ورم زانو در خانه
ورم زانو یکی از علائم شایع آرتروز است که با روش‌های خانگی قابل کنترل است. کمپرس سرد در ناحیه متورم، استراحت کافی، بالا نگه داشتن پا و استفاده از زانوبند مناسب از جمله راهکارهای کاهش تورم هستند. همچنین، مصرف خوراکی‌های ضدالتهاب مثل زردچوبه، روغن زیتون و چای زنجبیل می‌تواند به کاهش التهاب و ورم کمک کند. نوشیدن آب کافی برای دفع سموم و جلوگیری از تجمع مایعات در بافت‌ها نیز توصیه می‌شود.
درمان‌های گیاهی مؤثر در تسکین درد زانو
در طب سنتی و گیاه‌درمانی، گیاهان دارویی متعددی برای کاهش درد مفاصل و التهاب توصیه شده‌اند. در ادامه، برخی از رایج‌ترین درمان‌های موضعی و دمنوش‌های مفید معرفی می‌گردند:
روغن‌های گیاهی مناسب برای ماساژ زانو:
-
روغن سیاه‌دانه: دارای خواص ضدالتهابی و ضد درد است.
-
روغن اکالیپتوس: خاصیت تسکین عضلات دارد و بوی آن نیز اثر آرام‌بخش دارد.
-
روغن بابونه یا اسطوخودوس: برای کاهش تنش و درد عضلات اطراف زانو مفید هستند.
درمان خانگی آرتروز شدید زانو
در مراحل پیشرفته آرتروز، درد مداوم، تورم مزمن و محدودیت حرکتی شدید بروز می‌کند. در این شرایط، علاوه بر مشاوره پزشکی، برخی راهکارهای خانگی می‌توانند در کاهش علائم مؤثر باشند. استفاده از کمپرس گرم برای کاهش سفتی مفصل، ماساژ با روغن‌های درمانی مانند روغن سیاه‌دانه، استراحت کافی، مصرف مکمل‌های خاص مانند گلوکزامین و کلاژن، و انجام حرکات کششی سبک و ایمن (زیر نظر فیزیوتراپیست) از جمله این روش‌ها هستند.
مصرف دمنوش‌های گیاهی فراموش نشود
-
زنجبیل و دارچین
-
گزنه
-
بابونه
این دمنوش‌ها به‌صورت روزانه یا چند بار در هفته مصرف می‌شوند و در کاهش التهاب سیستمیک مؤثرند.
4 تمرین ورزشی مناسب برای درمان خانگی آرتروز زانو
با تاثیر ورزش برای تقویت زانو آشنا شوید. ورزش منظم، نه‌تنها موجب تقویت عضلات اطراف زانو می‌شود، بلکه به بهبود انعطاف‌پذیری مفصل، کاهش درد و پیشگیری از پیشرفت آرتروز کمک می‌کند. البته باید توجه داشت که این تمرینات باید سبک و به‌صورت منظم انجام شوند و از حرکات پرتنش یا ناگهانی خودداری گردد. در ادامه، چند تمرین ساده و ایمن برای انجام در منزل معرفی می‌شود:
1. بلند کردن مستقیم پا (Straight Leg Raise)
-
به پشت دراز بکشید، یک پا را خم و دیگری را صاف نگه دارید.
-
پای صاف را به‌آرامی تا حدود ۳۰ سانتی‌متر از سطح زمین بلند کنید، ۵ ثانیه نگه دارید، سپس آرام پایین بیاورید.
-
این حرکت را برای هر پا ۱۰ بار تکرار کنید.
2. خم و راست کردن زانو در حالت نشسته
-
روی صندلی بنشینید، یک پا را به‌آرامی صاف کرده و چند ثانیه نگه دارید.
-
سپس به حالت اول بازگردانید.
-
این تمرین به تقویت عضله چهارسر ران کمک می‌کند.
3. کشش عضله پشت ران (Hamstring Stretch)
-
روی زمین بنشینید و پاها را دراز کنید.
-
به‌آرامی بدن را به سمت زانوها خم کنید تا پشت ران تحت کشش قرار گیرد.
-
۱۰–۱۵ ثانیه نگه دارید و رها کنید.
4. پیاده‌روی در آب
آب موجب کاهش وزن وارد شده بر مفاصل می‌شود. پیاده‌روی آهسته در استخر، ضمن حفظ تحرک، فشار بر زانو را به حداقل می‌رساند. اما توجه کنید که اگر در حین انجام تمرین احساس درد شدید، بی‌حسی یا گرفتگی عضله داشتید، ورزش را متوقف کرده و با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.
سبک زندگی درست؛ از کاهش وزن تا کفش مناسب
تغییرات کوچکی در سبک زندگی روزمره می‌تواند تأثیر چشم‌گیری در کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی داشته باشد.
کاهش وزن
اضافه‌وزن، فشار مضاعفی به مفصل زانو وارد می‌کند. کاهش حتی ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن، می‌تواند به کاهش درد و پیشگیری از تخریب بیشتر غضروف کمک کند. شاید برای شما سوال باشد که علت درد زانو هنگام بالا رفتن از پله چیست؟ جالب است بدانید فشار وزن زمانی که از پله بالا می‌روید، به بیش از 4 برابر حالت نرمال خود می‌رسد که خود یکی از اصلی ترین دلایل ابتلا به آرتروز زانو است.
وضعیت صحیح بدن
هنگام نشستن، زانو باید در زاویه ۹۰ درجه باشد و پاها روی زمین قرار گیرد. از نشستن چهارزانو یا دو زانو برای مدت طولانی اجتناب کنید. استفاده از صندلی با پشتی مناسب و ارتفاع متعادل نیز برای بهبود درد زانو توصیه می‌شود.
پرهیز از فعالیت‌های پر فشار
از بالا و پایین رفتن زیاد از پله، حمل بار سنگین یا دویدن پرهیز کنید. به جای آن، پیاده‌روی آرام، دوچرخه ثابت یا شنای سبک پیشنهاد می‌شود.
زانوبند طبی
زانوبندهای استاندارد می‌توانند مفصل زانو را در موقعیت مناسب نگه‌دارند و از حرکات ناگهانی و غیرمجاز جلوگیری کنند. همچنین می‌توانید از زانوبند زاپیامکس که یکی از بهترین زانوبند های موجود برای درمان خانگی آرتروز زانو است، استفاده کنید.
از کفش طبی یا کفی مناسب استفاده کنید
انتخاب کفش با کفی نرم و قوس استاندارد به کاهش ضربه و فشار روی زانو کمک می‌کند.
آیا درمان خانگی آرتروز زانو امکان پذیر است؟
آرتروز زانو یکی از شایع‌ترین مشکلات مفصلی است که می‌تواند بر فعالیت‌های روزمره و کیفیت زندگی تأثیر بگذارد. اگرچه درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما مجموعه‌ای از راهکارهای خانگی، تغذیه مناسب، تمرینات سبک، درمان های گیاهی و اصلاح سبک زندگی می‌توانند نقش مهمی در کاهش علائم و کنترل آرتروز ایفا کنند. توصیه می‌شود که افراد مبتلا، علاوه بر رعایت این نکات، در صورت شدت گرفتن علائم یا بروز اختلال در عملکرد زانو، حتماً به متخصص طب فیزیکی یا روماتولوژی مراجعه کنند.
سوالات شما در خصوص درمان آرتروز زانو
پیاده‌روی برای آرتروز ضرر دارد؟
پیاده‌روی سبک و منظم (به‌خصوص بر روی سطح صاف یا در آب) یکی از بهترین فعالیت‌ها برای افراد مبتلا به آرتروز زانو است. با این حال، باید از پیاده‌روی طولانی یا روی سطوح ناهموار پرهیز شود.
زردچوبه تاثیری بر آرتروز زانو دارد؟
ماده فعال زردچوبه به نام کورکومین خاصیت ضد التهابی دارد و مطالعات بالینی اثربخشی آن را در کاهش درد مفصل تأیید کرده‌اند. برای جذب بهتر، مصرف آن همراه با فلفل سیاه توصیه می‌شود.
آیا استفاده از زانوبند طبی مفید است؟
در موارد خاص و با توصیه پزشک یا فیزیوتراپیست، زانوبند می‌تواند به حفظ ثبات مفصل و کاهش فشار بر آن کمک کند. استفاده مداوم بدون نظر تخصصی ممکن است به ضعف عضلات اطراف زانو منجر شود.
