بلاگ
برای درمان نرمی استخوان چی بخوریم؟ نکات طلایی برای تغذیه مناسب
نرمی استخوان یکی از مشکلات شایع استخوانی است که در اثر کمبود ویتامین D، کلسیم یا سایر مواد معدنی مورد نیاز بدن بهوجود میآید و میتواند باعث ضعف، درد، تغییر شکل استخوانها و افزایش احتمال شکستگی شود. این بیماری هم در کودکان (راشیتیسم) و هم در بزرگسالان دیده میشود و معمولاً با علائمی مانند درد استخوان، ضعف عضلانی و ناهنجاریهای حرکتی همراه است.
از آنجایی که تغذیه نقش بسیار مهمی در پیشگیری و درمان نرمی استخوان دارد، در این مقاله از نوبت دکتر آنلاین قصد داریم بررسی کنیم که برای درمان نرمی استخوان چی بخوریم و چه مواد غذایی بیشترین تأثیر را در تقویت استخوانها دارند.
نرمی استخوان چیست؟
نرمی استخوان، که در بزرگسالان به آن استئومالاسی و در کودکان راشیتیسم گفته میشود، نوعی اختلال استخوانی است که در آن استخوانها بهدلیل کمبود مواد معدنی بهویژه کلسیم و ویتامین D، انعطافپذیر، ضعیف و شکننده میشوند.
این بیماری با تغییر در ساختار استخوانی همراه است و برخلاف پوکی استخوان که به کاهش تراکم استخوان مربوط میشود، نرمی استخوان بیشتر به کیفیت و ساختار نهایی استخوان مربوط است.
این اختلال میتواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشترین تأثیر را در دوران رشد دارد. نبود تغذیه مناسب، کاهش جذب ویتامین D، و سبک زندگی ناسالم از عوامل اصلی بروز این مشکل هستند و جبران این کمبودها باعث درمان نرمی استخوان میشود.
علائم رایج نرمی استخوان
علائم نرمی استخوان بسته به شدت و سن فرد متفاوت است، اما شایعترین آنها عبارتاند از:
- درد مبهم و مداوم در استخوانها (خصوصاً در لگن، پاها و کمر)
- ضعف عضلات و احساس خستگی زودرس
- خمیدگی یا تغییر شکل پاها (در کودکان)
- مشکل در راهرفتن یا ایستادن طولانیمدت
- افزایش احتمال شکستگی حتی با ضربههای خفیف
- تأخیر در رشد حرکتی در کودکان خردسال
- زانو درد
برای کنترل علائم نرمی استخوان در بزرگسالان و در مفصل زانو میتوان از زانوبند زاپیامکس استفاده کرد. زانوبند زاپیامکس روشی نوین و غیرتهاجمی برای درمان مشکلات زانو است که از تکنولوژی UIC برای تسکین دردها و درمان آنها کمک میگیرد.
امواج اولتراسوند به کار رفته در زانو بند زاپیامکس باعث بالا رفتن گردش خون در ناحیه زانو شده و امواج اینفرارد باعث بالا رفتن دمای زانو میشود. امواج کلاک پالس با ایجاد ضرباتی زانو را ماساژ داده و به تسکین درد در این ناحیه کمک میکند.
استفاده از زانوبند زاپیامکس میتواند در حکم یک جلسه فیزیوتراپی برای زانو درد شما عمل کرده و در مدت زمانی کوتاه بعد از استفاده باعث تسکین درد زانو شود. برای خرید زانوبند زاپیامکس میتوانید از طریق نمایندگی زاپیامکس در سایت نوبت دکتر آنلاین اقدام کنید.
عوامل و دلایل اصلی ایجاد نرمی استخوان
درمان نرمی استخوان میتواند بسته به دلیل اصلی ایجاد بیماری متفاوت باشد. نرمی استخوان میتواند در اثر مجموعهای از عوامل ایجاد شود، که مهمترین آنها عبارتاند از:
- کمبود ویتامین D: یکی از اصلیترین دلایل؛ زیرا ویتامین D جذب کلسیم را افزایش میدهد.
- تغذیه نامناسب: مصرف ناکافی منابع کلسیم، فسفر و منیزیم میتواند استخوانها را تضعیف کند.
- اختلالات گوارشی: مانند بیماری سلیاک یا مشکلات کبدی که جذب ویتامینها و مواد معدنی را مختل میکنند.
- عدم قرار گرفتن کافی در معرض نور خورشید: نور خورشید منبع اصلی تولید ویتامین D در بدن است.
- بیماریهای مزمن کلیوی یا کبدی: که تعادل کلسیم و فسفر را بههم میزنند.
ارتباط تغذیه با نرمی استخوان
تغذیه یکی از مهمترین عوامل مؤثر در سلامت استخوانهاست و نقش کلیدی در پیشگیری و درمان نرمی استخوان دارد. بدن برای ساخت و حفظ بافت استخوانی سالم، نیازمند دریافت مداوم مواد مغذی خاصی مانند کلسیم، فسفر، ویتامین D، و منیزیم است. در صورت کمبود این مواد، استخوانها قادر به استحکام و رشد مناسب نخواهند بود و بهمرور دچار نرمی، ضعف و تغییر شکل میشوند. به همین دلیل، انتخاب رژیم غذایی مناسب میتواند یکی از بهترین راهکارهای طبیعی برای کنترل و بهبود این بیماری باشد.
چرا تغذیه در درمان نرمی استخوان اهمیت دارد؟
اهمیت تغذیه در درمان نرمی استخوان از آنجایی نشأت میگیرد که استخوانها برای حفظ استحکام و ساختار خود، به منابع تغذیهای خاصی وابستهاند. زمانی که بدن به مقدار کافی از ویتامین D، کلسیم و سایر مواد معدنی دسترسی نداشته باشد، فرآیند تشکیل استخوان بهدرستی انجام نمیشود و زمینه نرمی استخوان فراهم میگردد. با تأمین این مواد از طریق غذاهای غنی و طبیعی، بدن میتواند مجدداً فرآیند بازسازی استخوان را فعال کرده و به تقویت بافت استخوانی کمک کند. بنابراین، تغذیه سالم در کنار نور آفتاب و فعالیت فیزیکی، سه پایهی اصلی در درمان نرمی استخوان محسوب میشود.
نقش کمبود ویتامینها در ایجاد نرمی استخوان
بیش از ۹۰٪ موارد نرمی استخوان با کمبود ویتامین D در ارتباط هستند. این ویتامین برای جذب و استفادهی مؤثر از کلسیم در بدن ضروری است. همچنین کمبود سایر ریزمغذیها مانند کلسیم، فسفر، منیزیم و ویتامین K2 نیز میتواند منجر به اختلال در فرآیند معدنی شدن استخوان و کاهش کیفیت آن شود. در کودکان، این کمبودها ممکن است موجب راشیتیسم (خمیدگی پاها) شود، در حالی که در بزرگسالان باعث دردهای استخوانی، ضعف و تغییر شکلهای تدریجی خواهد شد. ازاینرو، درمان نرمی استخوان بدون توجه به جبران کمبودهای تغذیهای، عملاً غیرممکن است.
ویتامین D و منابع غذایی آن
ویتامین D اصلیترین عامل در جذب کلسیم از رودههاست و بدون آن، حتی مصرف بالای کلسیم هم بیفایده خواهد بود. کمبود ویتامین D از دلایل اصلی نرمی استخوان در کودکان و بزرگسالان است. بدن انسان میتواند این ویتامین را از نور خورشید تولید کند، اما در شرایطی مانند زندگی آپارتمانی، استفاده از کرمهای ضدآفتاب و یا پوست تیره، این فرآیند با مشکل مواجه میشود.
منابع غذایی غنی از ویتامین D:
- ماهیهای چرب مثل سالمون، ساردین و تون
- زرده تخممرغ
- جگر گاو
- شیر و غلات غنیشده با ویتامین D
- قارچ (بهویژه قارچهایی که در معرض نور خورشید قرار گرفتهاند)
کلسیم؛ ستون اصلی سلامت استخوانها
کلسیم بیش از ۹۹٪ از ساختار استخوان را تشکیل میدهد و مهمترین مادهی معدنی برای تراکم استخوانها محسوب میشود. کمبود طولانیمدت کلسیم منجر به کاهش تراکم استخوان و ایجاد نرمی یا شکنندگی آن میشود. دریافت روزانه این ماده، بهویژه در سنین رشد و سالمندی، بسیار حیاتی است و باعث درمان نرمی استخوان میشود.
منابع غذایی سرشار از کلسیم:
- لبنیات کمچرب مانند شیر، ماست و پنیر
- بادام، کنجد و مغزها
- سبزیجات برگسبز مثل کلم بروکلی، کاهو و اسفناج
- ماهیهای استخواندار (مثل ساردین با استخوان)
- محصولات غنیشده مانند شیر سویا یا آب پرتقال غنیشده
منیزیم، فسفر و ویتامین K؛ نقش مکملها در سلامت استخوان
منیزیم در فعالسازی ویتامین D نقش دارد، فسفر در کنار کلسیم ساختار استخوان را تشکیل میدهد و ویتامین K نیز در فرآیند معدنی شدن استخوان مؤثر است. این مواد اگرچه کمتر شناختهشدهاند، اما حضورشان برای سلامت استخوانی ضروری است و حتی باعث درمان نرمی استخوان میشود.
منابع غذایی حاوی این ترکیبات:
- منیزیم: آجیلها (مخصوصاً بادام)، حبوبات، دانهها، سبزیجات برگسبز
- فسفر: گوشت، لبنیات، تخممرغ، غلات کامل
- ویتامین K: سبزیجات تیرهرنگ مانند اسفناج، کلم پیچ، بروکلی
پروتئین و نقش آن در ساختار استخوان
پروتئین یکی از اجزای ساختاری ماتریکس استخوان است. بدون پروتئین کافی، بدن نمیتواند بافت استخوانی جدید تولید کند. بااینحال، مصرف بیشازحد پروتئین حیوانی بدون دریافت کافی کلسیم میتواند به دفع بیشتر کلسیم از بدن منجر شود. بنابراین تعادل مهم است.
منابع پروتئینی مناسب برای سلامت استخوان:
- گوشت سفید (مرغ و ماهی)
- تخممرغ
- لبنیات کمچرب
- حبوبات (عدس، نخود، لوبیا)
- آجیل و دانهها
- توفو و شیرهای گیاهی غنیشده
بهترین مواد غذایی برای درمان نرمی استخوان
تغذیهی اصولی و سرشار از ویتامینها و مواد معدنی، نقش کلیدی در پیشگیری و درمان نرمی استخوان ایفا میکند. در این بخش، با مهمترین خوراکیهایی که باید در برنامه غذایی روزانه افراد مبتلا به نرمی استخوان گنجانده شوند، آشنا میشویم.
لبنیات (شیر، ماست، پنیر کمچرب)
لبنیات از غنیترین منابع طبیعی کلسیم هستند. مصرف روزانه شیر، ماست و پنیر کمچرب میتواند بخش عمدهای از نیاز بدن به کلسیم و ویتامین D (در صورت غنیشدن) را تأمین کند. استفاده از لبنیات کمچرب برای جلوگیری از دریافت چربی اشباع نیز توصیه میشود.
سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج و کلم
سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم پیچ، بروکلی و جعفری منابع مناسبی از کلسیم گیاهی و ویتامین K هستند. این ترکیبات به حفظ تراکم استخوان و عملکرد صحیح آن کمک میکنند. همچنین این سبزیجات سرشار از آنتیاکسیدانها هستند که از التهاب مفاصل جلوگیری میکنند.
ماهیهای چرب مانند سالمون و ساردین
این ماهیها منبعی فوقالعاده از ویتامین D، اسیدهای چرب امگا ۳ و کلسیم (در صورت مصرف با استخوان) هستند. مصرف منظم آنها، بهویژه در افراد کمقرارگیری در معرض نور خورشید، برای جبران کمبود ویتامین D بسیار توصیه میشود.
تخم مرغ و زرده آن (منبع خوب ویتامین D)
زرده تخممرغ یکی از معدود منابع غذایی طبیعی حاوی ویتامین D است. با اینکه میزان آن در مقایسه با ماهی کمتر است، اما مصرف روزانه تخممرغ میتواند در کنار منابع دیگر، در پیشگیری از نرمی استخوان مؤثر باشد. همچنین منبعی مناسب از پروتئین و فسفر نیز هست.
مغزها و دانهها مثل بادام و کنجد
بادام، دانه کنجد، گردو و تخم کتان از جمله خوراکیهایی هستند که حاوی مقادیر قابلتوجهی منیزیم، فسفر و چربیهای سالم هستند. دانه کنجد مخصوصاً حاوی کلسیم بالاست و میتواند بهعنوان یک مکمل طبیعی برای استحکام استخوانها مورد استفاده قرار گیرد.
حبوبات و غلات غنیشده
حبوبات مانند عدس، نخود و لوبیا، منبع خوبی از منیزیم، فسفر و پروتئین گیاهی هستند. همچنین بسیاری از غلات صبحانه و نانهای سبوسدار با ویتامین D و کلسیم غنی میشوند که آنها را به گزینهای عالی برای وعدههای روزانه تبدیل میکند.
آب آشامیدنی حاوی کلسیم یا نوشیدنیهای غنیشده
در برخی مناطق، آب آشامیدنی بهطور طبیعی یا با فرایندهای صنعتی، حاوی کلسیم است. همچنین نوشیدنیهایی مانند شیرهای گیاهی (سویا، بادام، جو دوسر) اغلب با ویتامین D و کلسیم غنی میشوند و میتوانند جایگزین خوبی برای افرادی باشند که به لبنیات حساسیت دارند یا رژیم گیاهخواری دارند.
مکملها برای درمان نرمی استخوان؛ ضروری یا نه؟
با اینکه تغذیه صحیح بهترین راه برای تأمین نیازهای بدن است، اما در بسیاری از موارد، رژیم غذایی بهتنهایی نمیتواند همهی ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز برای درمان نرمی استخوان را فراهم کند. در چنین شرایطی، مصرف مکملهای غذایی—بهویژه ویتامین D، کلسیم، ویتامین K و منیزیم—میتواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان این بیماری ایفا کند. بااینحال، باید توجه داشت که مصرف این مکملها نیز اصول و شرایط خاص خود را دارد.
چه زمانی باید از مکمل ویتامین D یا کلسیم استفاده کرد؟
مصرف مکمل ویتامین D یا کلسیم زمانی ضرورت پیدا میکند که بدن به دلایل مختلف قادر به دریافت کافی این مواد از طریق تغذیه یا نور خورشید نباشد. افرادی که در معرض نور آفتاب قرار نمیگیرند، سالمندان، بانوان باردار، کودکان در حال رشد، یا افراد مبتلا به بیماریهای گوارشی که جذب مواد معدنی آنها کاهش یافته، اغلب به مکمل نیاز دارند.
موارد نیاز به مصرف مکمل عبارتند از:
- آزمایش خون نشاندهنده کمبود ویتامین D یا کلسیم باشد.
- افراد بالای ۵۰ سال یا زنان یائسه (افزایش خطر پوکی استخوان)
- بیمارانی که داروهای خاصی مصرف میکنند (مثل کورتونها)
- کسانی که رژیم غذایی محدودکننده دارند (مثل گیاهخواران سختگیر)
- کودکان دارای علائم راشیتیسم یا نرمی استخوان
پزشک با توجه به شرایط بدنی و نتایج آزمایش، مقدار و نوع مناسب مکمل را تجویز خواهد کرد.
نکاتی در مورد مصرف خودسرانه مکملها
هرچند مکملها در درمان نرمی استخوان به ظاهر بیخطرند، اما مصرف خودسرانه و بدون مشورت با پزشک میتواند باعث بروز مشکلات جدی شود. بهعنوان مثال، مصرف بیشازحد ویتامین D یا کلسیم ممکن است منجر به سنگ کلیه، تهوع، اختلالات گوارشی و حتی آسیبهای کلیوی شود.
مهمترین نکات در مصرف مکملها عبارتند از:
- حتماً پیش از شروع مصرف، آزمایش خون و مشاوره پزشکی انجام دهید.
- از دوزهای تجویزی پزشک فراتر نروید.
- مکملها را با فاصله مناسب از داروهای دیگر مصرف کنید (بهخصوص آهن یا آنتیبیوتیکها)
- مصرف بلندمدت مکملها نیازمند بررسی دورهای سطح مواد در بدن است.
- مکملها جایگزین تغذیه سالم نیستند؛ بلکه فقط مکملی برای جبران کمبودها هستند.
رژیم غذایی پیشنهادی برای بیماران مبتلا به نرمی استخوان
رژیم غذایی بیماران مبتلا به نرمی استخوان باید سرشار از ویتامین D، کلسیم، پروتئین و سایر مواد معدنی ضروری باشد تا به تقویت استخوانها و پیشگیری از پیشرفت بیماری و درمان نرمی استخوان کمک کند. انتخاب غذاهای طبیعی و غنی از این ریزمغذیها، نقش مهمی در بهبود وضعیت استخوانی ایفا میکند. در ادامه نمونههایی از وعدههای مناسب برای صبحانه، ناهار، شام و میانوعده ارائه شده است.
وعده صبحانه غنی از کلسیم و ویتامین D
صبحانه نقش کلیدی در شروع روز با انرژی کافی و تأمین بخشی از نیاز روزانه به ویتامین D و کلسیم دارد. در بیماران مبتلا به نرمی استخوان، این وعده باید شامل مواد غذایی غنی از این دو عنصر حیاتی باشد.
پیشنهادهایی برای صبحانه مناسب:
- یک لیوان شیر کمچرب یا شیر سویا غنیشده با ویتامین D
- تخممرغ آبپز یا نیمرو (منبع طبیعی ویتامین D)
- پنیر سفید یا کمنمک، همراه با گردو
- نان سبوسدار با کره بادامزمینی یا ارده
- یک عدد میوه غنی از ویتامین C مانند پرتقال (کمک به جذب بهتر کلسیم)
بیشتر بخوانید: موثرترین درمان خانگی زانو درد
ناهار و شام با منابع پروتئین و مواد معدنی
برای درمان نرمی استخوان در وعدههای اصلی روز، باید تمرکز بر منابع سرشار از پروتئین، کلسیم، منیزیم و فسفر باشد تا به بازسازی استخوانها و تقویت ساختار آنها کمک شود.
پیشنهادهایی برای ناهار و شام:
- خوراک مرغ یا ماهی سالمون پختهشده (منبع پروتئین و ویتامین D)
- سبزیجات سبز تیره مانند اسفناج یا بروکلی به صورت پخته یا بخارپز
- برنج قهوهای یا کینوا (منبع منیزیم و فیبر)
- ماست کمچرب یا کفیر به عنوان همراه وعده
- حبوباتی مثل عدس یا لوبیا سفید (منبع کلسیم گیاهی و آهن)
نکته: از مصرف نوشابه، غذاهای شور و فرآوریشده در این وعدهها پرهیز شود؛ چون باعث کاهش جذب کلسیم میشوند.
میانوعدههای مفید برای سلامت استخوان
میانوعدهها فرصت خوبی برای تأمین تدریجی کلسیم و مواد مغذی در طول روز هستند. برای بیماران مبتلا به نرمی استخوان، این وعدهها باید سبک، مغذی و سرشار از ریزمغذیهای کلیدی باشند.
پیشنهادهایی برای میانوعده سالم:
- یک مشت بادام یا گردو
- یک لیوان شیر بادام غنیشده یا دوغ کمنمک
- برگه زردآلو یا انجیر خشک (منبع کلسیم و پتاسیم)
- پودینگ تخم شربتی با شیر و کمی عسل
- موز یا سیب همراه با کمی کره بادامزمینی
نکاتی طلایی برای جذب بهتر ویتامین D و کلسیم
برای درمان نرمی استخوان، تنها مصرف ویتامین D و کلسیم کافی نیست، بلکه باید به نحوه جذب آنها در بدن نیز توجه کرد. برخی عوامل محیطی، غذایی و سبک زندگی میتوانند جذب این مواد مغذی را افزایش یا کاهش دهند. در ادامه به مهمترین نکات طلایی برای بهبود جذب و اثربخشی این ریزمغذیها اشاره میکنیم.
نقش نور خورشید در تأمین ویتامین D
نور خورشید منبع طبیعی و مؤثری برای سنتز ویتامین D در پوست است. قرار گرفتن روزانه ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در معرض نور مستقیم خورشید (بدون ضدآفتاب) بهویژه در ساعات ابتدایی روز، به بدن کمک میکند تا ویتامین D کافی تولید کند و جذب کلسیم افزایش یابد.
اجتناب از مصرف زیاد نوشابه، کافئین و نمک
مصرف زیاد نوشابههای گازدار، قهوه و غذاهای شور میتواند دفع کلسیم از بدن را افزایش داده و جذب آن را کاهش دهد. کاهش این مواد در رژیم غذایی برای حفظ تراکم استخوانی و پیشگیری از بدتر شدن نرمی استخوان ضروری است.
ترکیب صحیح غذاها برای جذب بهتر مواد مغذی
برخی ترکیبات غذایی میتوانند جذب کلسیم و ویتامین D را بهبود یا تضعیف کنند. مثلاً مصرف همزمان لبنیات با منابع ویتامین D (مانند ماهیهای چرب یا تخممرغ) باعث افزایش جذب میشود، اما مصرف لبنیات همراه با اسفناج یا چای ممکن است مانع جذب مؤثر شود.
چه غذاهایی برای نرمی استخوان مضر هستند؟
اگرچه تمرکز اصلی درمان نرمی استخوان بر مصرف مواد مغذی مفید است، اما پرهیز از برخی غذاهای مضر نیز به همان اندازه اهمیت دارد. برخی از خوراکیها میتوانند جذب کلسیم را کاهش دهند، تعادل مواد معدنی را بر هم بزنند یا باعث دفع بیشتر کلسیم از بدن شوند. در ادامه با مهمترین غذاهای مضر برای بیماران مبتلا به نرمی استخوان آشنا میشویم.
غذاهای فرآوریشده و پرنمک
مصرف بیش از حد نمک (سدیم) باعث افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار میشود. غذاهای فرآوریشده مانند سوسیس، کالباس، چیپس، کنسروها و غذاهای فستفودی سرشار از نمک هستند و میتوانند تراکم استخوان را به مرور کاهش دهند.
نوشیدنیهای گازدار
نوشابهها حاوی اسید فسفریک هستند که تعادل کلسیم و فسفر را بر هم میزند. این موضوع میتواند جذب کلسیم را مختل کرده و باعث تحلیل استخوان شود، بهویژه اگر به طور منظم مصرف شوند.
منابع غذایی با فسفر بالا و بدون کلسیم
خوراکیهایی مانند گوشتهای فرآوریشده، برخی نوشیدنیهای انرژیزا و افزودنیهای غذایی دارای فسفر زیاد هستند. اگر این منابع همراه با کلسیم مصرف نشوند، نسبت فسفر به کلسیم در بدن افزایش یافته و موجب کاهش جذب کلسیم و در نتیجه ضعف استخوانها میشود.
سخن آخر
در پایان، باید تأکید کرد که درمان نرمی استخوان تنها با مصرف دارو امکانپذیر نیست بلکه تغذیه مناسب و آگاهانه نقش بسیار مهمی در بهبود و پیشگیری از این عارضه دارد. مصرف منظم مواد غذایی سرشار از کلسیم، ویتامین D، منیزیم و سایر ریزمغذیهای ضروری، در کنار پرهیز از خوراکیهای مضر، میتواند به تقویت استخوانها و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند. همچنین، مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه برای تنظیم یک برنامه غذایی مناسب، قدمی مؤثر در مسیر درمان پایدار و سلامت استخوانها خواهد بود.
سوالات متداول
۱. بهترین معجون تقویت استخوان چیست؟
بهترین معجون تقویت استخوان ترکیبی از شیر، عسل، پودر بادام، کنجد و کمی زردچوبه است که سرشار از کلسیم، ویتامین D و آنتیاکسیدانهاست و به تقویت بافت استخوانی کمک میکند.
۲. آیا نرمی استخوان درمان قطعی دارد؟
بله، نرمی استخوان در اغلب موارد با تشخیص بهموقع، اصلاح تغذیه، مصرف مکملها و نور خورشید قابل درمان کامل است، بهویژه اگر عامل زمینهای آن برطرف شود.
۳. برای جوش خوردن استخوان لگن چی بخوریم؟
برای جوش خوردن استخوان لگن باید غذاهای غنی از کلسیم، ویتامین D، پروتئین، و منیزیم مانند لبنیات، ماهیهای چرب، تخممرغ، مغزها، و سبزیجات برگسبز مصرف کنید.
۴. نرمی استخوان در کودکان چه علائمی دارد؟
نرمی استخوان در کودکان معمولاً با علائمی مانند پای پرانتزی، تأخیر در راه رفتن، دردهای عضلانی و استخوانی، بزرگی مچ دست یا پا، و رشد کند یا غیرطبیعی دندانها همراه است. همچنین ممکن است کودک در هنگام ایستادن یا راه رفتن ناپایدار به نظر برسد.
۵. برای تقویت مغز استخوان چه بخوریم؟
برای تقویت مغز استخوان، مصرف مواد غذایی سرشار از آهن، ویتامین B12، فولیک اسید، پروتئین و روی مانند جگر، گوشت قرمز، تخممرغ، عدس، اسفناج، مغزها (گردو و بادام) و غلات کامل بسیار مؤثر است. این مواد به بهبود تولید سلولهای خونی و عملکرد مغز استخوان کمک میکنند.