بلاگ
ورم زانو نشانه بیماری خطرناکی است؟ راهنمای تشخیص و درمان
ورم زانو می‌تواند ناشی از یک مشکل ساده و موقتی مثل فشار بیش‌ازحد یا ضربه جزئی باشد، یا به علت بیماری‌های جدی‌تر مانند التهاب یا عفونت مفصل ایجاد شده باشد. اما ورم زانو در بیشتر مواقع خطرناک و نگران کننده نیست و با مراقبت‌های ساده، بستن زانوبند و انجام تمرینات فیزیوتراپی زیرنظر فیزیوتراپیست بهبود پیدا می‌کند.
چه زمانی ورم زانو نگران‌کننده است؟ (راهنمای فوری)
خوشبختانه ورم زانو همیشه نگران‌کننده نیست و گاهی بعد از فشار یا یک ضربه خفیف ایجاد می‌شود و با استراحت بهبود پیدا می‌کند. با این حال در بعضی از موارد هم باید فورا یا در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. بررسی علائم و علت ورم زانو به شما کمک می‌کند تا ببینید جزء کدام دسته زیر هستید.
مراقبت خانگی کافی است اگر…
- ضربه خفیف بوده است، حرکت زانو تقریباً طبیعی است و با تب یا قرمزی همراه نیست.
- با استراحت، یخ‌گذاری، باند کشی سبک و بالا گرفتن پا کمی بهتر شده است.
مطالعه بیشتر: موثرترین درمان خانگی زانو درد
در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید اگر…
- ورم بدون دلیل مشخص شروع شده یا بارها تکرار می‌شود.
- بعد از پیچ خوردن یا سانحه ایجاد شده و با ناپایداری، قفل شدن یا محدودیت حرکتی همراه است.
- هر دو زانو یا هر دو پا با هم ورم می‌کنند.
- کودک یا نوجوان، دچار ورم زانو و لنگیدن است.
- داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید یا بیماری‌هایی مثل دیابت و ضعف سیستم ایمنی دارید.
فوراً به اورژانس مراجعه کنید اگر…
- تب و همزمان قرمزی، گرمی و درد رو به افزایش در زانو دارید.
- ورم ناگهانی و شدید است و نمی‌توانید پا را حرکت دهید یا روی آن وزن بگذارید.
- ورم از زانو تا ساق و مچ رسیده و همراه با درد ساق یا تنگی نفس است (احتمال لخته خون).
- بعد از جراحی یا تزریق داخل مفصل دچار ورم همراه با تب یا ترشح شده‌اید.
- همراه با زخم یا عفونت پوستی در اطراف زانو است.
محل ورم زانوی خود را پیدا کنید!
محل دقیق ورم سرنخ مهمی برای پیدا کردن علت ورم زانو است. برای مثال، ورم در جلوی زانو اغلب به مشکلات بورس یا ضربه کشکک مربوط است، در حالی که ورم پشت زانو معمولاً نشانه وجود کیست بیکر است. علاوه بر محل تورم، علائمی مانند درد، قرمزی، گرمی مفصل یا محدودیت حرکت هم به تشخیص کمک می‌کنند و مشخص می‌سازند که مشکل ساده و گذراست یا نیاز به بررسی جدی دارد. با این حال، ورم به‌تنهایی برای تشخیص کافی نیست و مراجعه به پزشک برای معاینه، انجام تصویربرداری و شروع درمان مناسب ضروری است.
در جدول زیر، علل شایع ورم زانو بر اساس محل ورم مشخص شده است.
| محل ورم | علل شایع |
|---|---|
| جلوی زانو (روی کشکک) |
التهاب کیسه زانو (بورسیت پره‌پاتلار) خون‌مردگی کشکک بعد از ضربه |
| پایین زانو (زیر کشکک) |
التهاب تاندون زیر کشکک بیماری اوزگود–اشلاتر |
| کنار زانو (به سمت داخل پا) |
آسیب رباط داخلی |
| کنار زانو (سمت خارجی پا) |
آسیب رباط خارجی |
| بالای زانو | التهاب کیسه بالای کشکک (بورسیت سوپراپاتلار) |
| کل زانو (دور زانو) |
آرتریت عفونی آرتریت نقرسی |
| از زانو به پایین (تا ساق و مچ) |
ترومبوز ورید عمقی (DVT) لنف‌ادم |
| پشت زانو | کیست بیکر |
جلوی زانو (روی کشکک)
ورم جلوی زانو معمولاً به صورت برجستگی و تورم نرم یا سفت در بخش جلوی کشکک دیده می‌شود. این ورم می‌تواند بعد از یک ضربه، فشار طولانی یا التهاب ایجاد شود. ورم جلوی زانو گاهی با درد، حساسیت یا محدودیت در خم‌کردن زانو همراه است.
التهاب کیسه زانو (بورسیت پره‌پاتلار)
کیسه‌های بورس، کیسه‌های کوچک پر از مایع در اطراف مفصل‌ها هستند که حرکت مفصل زانو را نرم‌تر می‌کنند. بورس جلوی کشکک گاهی ممکن است در اثر فشار مکرر (مثل زانو زدن طولانی هنگام کار) یا ضربه (در اثر ورزش یا حادثه) ملتهب و پر از مایع شود. نتیجه التهاب کیسه زانو، تورم در جلوی زانو است که با نام “آب آوردن زانو” هم شناخته می‌شود. البته نام علمی آن بورسیت پره پاتلار است.
علائم همراه
- حساسیت یا درد هنگام لمس یا زانو زدن
- گاهی قرمزی یا احساس گرما در همان ناحیه
- در موارد شدید، محدودیت در خم‌کردن کامل زانو
درمان
استراحت دادن به زانو، یخ‌گذاری و بستن بانداژ سبک کمک‌کننده است. در موارد شدید، پزشک تخلیه مایع یا مصرف داروهای ضدالتهاب و در صورت لزوم آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند. بیشتر بیماران با مراقبت‌های ساده طی چند هفته بهبود پیدا می‌کنند و جراحی تنها در موارد نادر توصیه می‌شود.
خون‌مردگی کشکک بعد از ضربه
وقتی ضربه مستقیم و شدید به جلوی زانو وارد می‌شود، رگ‌های کوچک اطراف کشکک پاره می‌شوند و خون در بافت نرم جمع می‌شود. این حالت باعث کبودی قابل مشاهده و ورم جلوی زانو می‌شود.
علائم همراه
- تغییر رنگ پوست به کبود یا قرمز-بنفش
- درد هنگام فشار یا حرکت
- در آسیب‌های شدید، ناتوانی در راه رفتن یا خم‌کردن زانو
درمان
یخ‌گذاری، استراحت و بالا نگه داشتن پا معمولاً کافی است و ظرف چند روز کبودی کاهش پیدا می‌کند. اگر خون‌مردگی شدید باشد یا حرکت پا مختل شود، نیاز به تصویربرداری و در موارد خاص تخلیه خون وجود دارد. فیزیوتراپی سبک هم می‌تواند روند بهبود را سریع‌تر کند.
پایین زانو (زیر کشکک)
علت ورم زیر زانو، بخش پایین کشکک یعنی جایی که کشکک به استخوان ساق (تیبیا) متصل می‌شود، معمولاً التهاب تاندون یا تغییرات استخوانی است. این نوع ورم زانو در ورزشکاران، افراد فعال یا کودکان و نوجوانان در حال رشد دیده می‌شود.
التهاب تاندون زیر کشکک (بورسیت زیرکشککی)
تاندون کشکک، نوار محکمی است که کشکک را به استخوان ساق متصل می‌کند. گاهی در اثر پرش‌های مکرر، دویدن طولانی یا فشار بیش از حد، این تاندون و کیسه کوچک پر از مایع اطراف آن دچار التهاب می‌شوند و درد و ورم موضعی در ناحیه زیر زانو ایجاد می‌کنند.
علائم همراه
- درد هنگام دویدن، پریدن یا بالا رفتن از پله‌ها
- حساسیت هنگام لمس جلوی زانو
- در موارد شدید، محدودیت حرکت یا ضعف پا
درمان
استراحت نسبی و پرهیز از فعالیت‌هایی که فشار زیادی به زانو می‌آورند ضروری است. یخ‌گذاری پس از فعالیت و استفاده از باند یا زانوبند طبی می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند. داروهای ضدالتهاب و تمرینات کششی و تقویتی تحت نظر فیزیوتراپیست هم در بهبود نقش دارند. در موارد مقاوم، تزریق دارو یا درمان‌های پیشرفته‌تر لازم می‌شود.
اوزگود–اشلاتر
این بیماری یک علت ورم زانو در کودکان و نوجوانان فعال است که شیوع زیادی هم دارد. علت آن هم فشار و کشش مکرر تاندون کشکک روی استخوان ساق در دوران رشد است که باعث تحریک و التهاب این ناحیه می‌شود. این حالت معمولاً طبیعی و مرتبط با سن رشد است و در بیشتر موارد با رسیدن به بلوغ استخوانی خودبه‌خود برطرف می‌شود، هرچند ممکن است مدتی با درد و برجستگی زیر کشکک همراه باشد.
علائم همراه
- درد هنگام ورزش، دویدن یا زانو زدن
- حساسیت به لمس محل برجسته
- معمولاً یک‌طرفه است اما گاهی هر دو زانو را درگیر می‌کند.
درمان
در بیشتر موارد با استراحت، کمپرس سرد و محدود کردن فعالیت‌های سنگین بهبود پیدا می‌کند. استفاده از زانوبند طبی (به ویژه زانوبند زاپیامکس) یا محافظ مخصوص برای کاهش فشار روی محل اتصال تاندون هم توصیه می‌شود. پزشک ممکن است برای تسکین درد، مصرف داروهای ضدالتهاب و تمرینات کششی ملایم عضلات ران را هم تجویز کند. اما به طور کلی ورم زانو در کودکان و نوجوانان با پایان یافتن رشد استخوان‌ها خودبه‌خود برطرف می‌شود.
کنار زانو (داخل پا)
ورم در قسمت داخلی زانو بیشتر به صورت برجستگی و تورم موضعی ظاهر می‌شود و معمولاً پس از ضربه، پیچ‌خوردگی یا فشار ناگهانی ایجاد می‌گردد. این نوع ورم به‌ویژه زمانی دیده می‌شود که ساختارهای نگهدارنده زانو، به‌خصوص رباط داخلی، آسیب ببینند.
آسیب رباط داخلی
رباط داخلی زانو نوار محکمی در سمت داخل مفصل است که مانع انحراف بیش از حد زانو به داخل می‌شود. در صورتی که به زانو از سمت بیرون ضربه وارد شود یا پا به‌طور ناگهانی (مثلا هنگام ورزش) بچرخد، این رباط دچار کشیدگی یا پارگی می‌شود. آسیب رباط داخلی باعث خونریزی و التهاب در همان ناحیه می‌شود و باعث ورم کنار زانو (داخل پا) می‌شود.
علائم همراه
- درد و ورم در ناحیه داخلی زانو
- حساسیت به لمس در طول رباط
- در برخی موارد کبودی یا خشکی مفصل
- احساس ناپایداری یا خالی شدن زانو هنگام حرکت به طرفین
- محدودیت حرکت یا دشواری در تحمل وزن در آسیب‌های شدید
درمان
درمان آسیب رباط داخلی به شدت آسیب دارد. اما معمولاً بدون نیاز به جراحی و با استراحت، کمپرس سرد، بستن زانوبند طبی مخصوص و انجام تمرینات فیزیوتراپی زانو بهبود پیدا می‌کند. استفاده از زانوبند طبی، به ویژه زانوبند زاپیامکس نقش مهمی در تثبیت زانو در طول فعالیت‌های روزانه و انجام تمرینات فیزیوتراپی دارد و باعث می‌شود فرد کمتر به مصرف داروهای مسکن نیاز پیدا کند.
کنار زانو (بیرون پا)
ورم کنار زانو در بخش بیرونی پا معمولاً به صورت تورم موضعی و محدود ظاهر می‌شود و چندان شایع نیست. علت ورم زانو در این مواقع اغلب ضربه به زانو یا پیچ‌خوردگی در فعالیت‌های ورزشی است.
آسیب رباط خارجی
علت ورم زانو در بخش بیرونی زانو معمولا آسیب رباط جانبی خارجی (LCL) است. این رباط نسبت به رباط داخلی کمتر دچار آسیب می‌شود، اما زمانی که ضربه‌ای از سمت داخل پا وارد شود یا زانو ناگهان به سمت بیرون خم شود، تحت کشش یا پارگی قرار می‌گیرد. در نتیجه، التهاب و ورم موضعی در همان بخش بیرونی زانو ایجاد می‌شود.
مطالعه بیشتر: رباط جانبی زانو: آسیب، علائم و درمان
علائم همراه
- حساسیت به لمس در محل تورم
- کبودی یا خشکی اطراف مفصل
- احساس ناپایداری یا لق شدن زانو
- دشواری در حرکت یا تحمل وزن در موارد شدید
درمان
درمان آسیب رباط خارجی هم مانند آسیب رباط داخلی، معمولاً غیرجراحی است و شامل استراحت، کمپرس سرد و بستن زانوبند طبی مخصوص (زاپیامکس) و انجام تمرینات فیزیوتراپی می‌شود.
بالای زانو
ورم بالای زانو، در بالای کشکک معمولاً به‌خاطر جمع‌شدن مایع در بافت‌های نرم ایجاد می‌شود. ورم بالای زانو بیشتر در افرادی دیده می‌شود که فعالیت‌های تکراری (بالا و پایین رفتن از پله، دویدن، اسکات) انجام می‌دهند.
التهاب کیسه بالای کشکک (بورسیت سوپراپاتلار)
بین تاندون عضله چهارسر و استخوان ران، بالای کشکک، کیسه‌ای کوچک و پر از مایع وجود دارد که مثل ضربه‌گیر عمل می‌کند. وقتی این کیسه به‌خاطر فشار یا اصطکاک مداوم، زانو زدن طولانی، افزایش ناگهانی تمرین، ضربه، یا بیماری‌هایی مثل روماتیسم و نقرس تحریک شود، دیواره‌اش ملتهب می‌شود و مایع بیشتری تولید می‌کند؛ در نتیجه، کیسه بزرگ می‌شود و به‌صورت ورم واضح در بالای زانو دیده و لمس می‌شود.
علائم همراه
- حس نرمی یا موج مایع زیر پوست در بالای کشکک
- احساس درد هنگام فعالیت، کاهش درد با استراحت
- گرمی و گاهی قرمزی پوست روی ناحیه متورم
- خشکی یا سفتی زانو و محدودیت خم و راست‌کردن کامل
- احساس کشیدگی یا سنگینی جلوی ران و بالای زانو
درمان
در مراحل اولیه التهاب کیسه بالای کشکک، درمان‌های محافظه‌کارانه مانند کمپرس سرد، بستن زانوبند، بالا نگه داشتن پا و تمرینات فیزیوتراپی تخصصی کافی است. اما اگر ورم بزرگ باشد، پزشک ممکن است مایع را تخلیه و در صورت لزوم کورتون تزریق کند.
کل زانو
ورم کل زانو به معنای بزرگ شدن یکنواخت فضای اطراف زانو است که معمولاً به دلیل تجمع مایع درون مفصل یا التهاب بافت‌های اطراف رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند ناشی از علل مختلفی از جمله بیماری‌های التهابی، عفونی و یا اختلالات متابولیک مانند نقرس باشد.
آرتریت عفونی
آرتریت عفونی حالتی است که در آن میکروب‌ها، به‌ویژه باکتری‌ها، وارد مفصل می‌شوند و باعث عفونت و التهاب می‌شوند. این بیماری معمولاً به صورت ناگهانی بروز پیدا می‌کند، با درد شدید همراه است و اگر فورا به آن رسیدگی نشود می‌تواند خطرناک باشد. ورم زانو در این وضعیت به سرعت ایجاد می‌شود و اغلب همراه با قرمزی و گرمی مفصل است.
علائم همراه
- درد شدید و ناگهانی زانو
- تورم زیاد و سریع
- قرمزی و افزایش گرمای پوست روی مفصل
- تب و لرز
- محدودیت شدید حرکتی
درمان
درمان آرتریت عفونی اورژانسی است و شامل بستری بیمار، تخلیه مایع عفونی از مفصل و تجویز آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی قوی می‌شود.
آرتریت نقرسی
آرتریت نقرسی بر اثر رسوب کریستال‌های اسید اوریک در مفصل ایجاد می‌شود. این بیماری غالباً به‌طور ناگهانی و به شکل حمله‌ای بروز می‌کند و بیشتر در مردان میانسال یا افراد با رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز و الکل دیده می‌شود. مفصل زانو یکی از محل‌های شایع بروز حمله نقرسی است.
علائم همراه
- شروع ناگهانی درد شدید، اغلب در شب یا صبح زود
- تورم و گرمی مفصل
- قرمزی روی زانو
- سابقه حملات نقرس در انگشت شست پا یا سایر مفاصل
درمان
درمان آرتریت نقرسی شامل استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن یا کلشی‌سین)، مصرف مایعات کافی، اصلاح رژیم غذایی و در موارد شدید، تجویز داروهای کاهش‌دهنده سطح اسید اوریک خون می‌شود.
پشت زانو
ورم پشت زانو می‌تواند به دلایل مختلف ایجاد شود اما یکی از شایع‌ترین علل آن، کیست بیکر است. این عارضه معمولاً به دلیل تجمع مایع مفصلی در پشت زانو رخ می‌دهد و ممکن است با احساس فشار، درد یا محدودیت حرکتی همراه باشد.
کیست بیکر
کیست بیکر به کیسه‌ای پر از مایع گفته می‌شود که در پشت زانو و در ارتباط با مفصل یا کیسه‌های اطراف آن تشکیل می‌شود. این کیست معمولاً به دلیل افزایش تولید مایع مفصلی در اثر بیماری‌هایی مانند آرتروز زانو، پارگی منیسک یا التهاب مفصل ایجاد می‌شود. اندازه کیست بیکر ممکن است کوچک و بدون علامت باقی بماند یا به مرور بزرگ شود و ناراحتی ایجاد کند.
علائم همراه
- درد یا فشار به‌ویژه هنگام خم کردن یا صاف کردن کامل زانو
- خشکی یا محدودیت حرکتی زانو
- در موارد بزرگ شدن کیست: ورم ساق پا یا احساس سنگینی در پا
درمان
درمان کیست بیکر در موارد خفیف ممکن است نیاز به درمان خاصی نداشته باشد و استراحت، مصرف داروهای ضدالتهاب و فیزیوتراپی کافی باشد. اما در موارد شدید یا همراه با درد و محدودیت حرکتی، ممکن است تخلیه مایع کیست یا جراحی انجام شود.
سوالات متداول
ورم زانو بدون درد نشانه چیست؟
معمولاً نشانه تجمع مایع در مفصل به علت آرتروز، کیست بیکر یا مشکلات مزمن غیرالتهابی است.
ورم زانو در اثر ضربه نشانه چیست؟
اغلب ناشی از خون‌مردگی، پارگی رباط یا مینیسک و گاهی هم شکستگی استخوان زانو است. بررسی سایر علائم، برای تشخیص دقیق ضروری است.
ورم زانو تا مچ پا نشانه چیست؟
معمولاً به علت مشکلات عروقی (مثل DVT یا نارسایی وریدی) یا التهاب و آسیب شدید مفصل زانو ایجاد می‌شود.
علت ورم زانو بعد از عمل تعویض مفصل چیست؟
ورم بعد از تعویض مفصل زانو طبیعی است و به‌خاطر التهاب بافت‌ها و تجمع مایعات لنفی ایجاد می‌شود. این ورم با رعایت مراقبت‌های پزشکی کاهش پیدا می‌کند.
علت ورم زانو بعد از عمل رباط صلیبی چیست؟
بعد از جراحی رباط صلیبی، بدن به طور طبیعی برای ترمیم بافت‌ها واکنش التهابی نشان می‌دهد و مایع در مفصل جمع می‌شود. این تورم به‌تدریج کمتر می‌شود.
علت ورم زانو بعد از پیاده روی چیست؟
پیاده‌روی طولانی یا روی سطوح سخت می‌تواند فشار زیادی به مفصل وارد کند. در نتیجه مایع سینویال در زانو بیشتر ترشح شده و ورم ایجاد می‌شود.
علت ورم زانو در زنان چیست؟
تغییرات هورمونی، اضافه‌وزن یا مشکلاتی مثل آرتروز از دلایل شایع ورم زانو در زنان هستند. صدمات ورزشی یا ایستادن طولانی‌مدت هم می‌تواند آن را تشدید کند.
علت ورم زانو در سالمندان چیست؟
مفصل زانو در سالمندان بیشتر دچار ساییدگی و آرتروز می‌شود و در نتیجه تورم می‌شود. ضعف عضلات و مشکلات گردش خون هم نقش مهمی دارند.
علت ورم زانو بعد از عمل لگن چیست؟
بعد از جراحی لگن، خون و مایعات ممکن است در پا و زانو تجمع پیدا کنند. این حالت معمولاً موقتی است و با حرکت دادن پا و فیزیوتراپی بهتر می‌شود.
علت ورم زانو بعد از عمل مینیسک چیست؟
جراحی مینیسک باعث تحریک بافت‌ها و واکنش التهابی در زانو می‌شود. این فرآیند منجر به افزایش مایع مفصلی و در نتیجه ورم می‌شود.
علت ورم زانو بعد از فوتبال چه می‌تواند باشد؟
فوتبال فشار زیادی به مفصل زانو وارد می‌کند و احتمال ضربه یا کشیدگی رباط‌ها، و در نتیجه التهاب و ورم زانو را بالا می‌برد.
