بلاگ
۸ علت درد زانو هنگام بالا رفتن از پله؛ از بارداری تا نشانه های ابتلا به آرتروز!
زانو یکی از شگفت‌انگیزترین مفاصل بدن ماست. جایی که استخوان‌ها، عضلات، تاندون و غضروف‌ها با هم همکاری می‌کنند تا بتوانیم راه برویم، بدویم، بنشینیم و حتی از پله بالا برویم. اما همین مفصل پرکاربرد، گاهی درد می‌گیرد؛ مخصوصاً وقتی می‌خواهیم از پله بالا برویم. درد زانو هنگام بالا رفتن از پله، فقط یک ناراحتی ساده نیست؛ می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل پنهان در مفصل زانو باشد. خیلی‌ها فکر می‌کنند که بالا رفتن از پله فقط برای سالمندان می‌تواند سخت باشد، اما این مشکل می‌تواند در هر سنی، حتی در جوانان یا ورزشکاران هم اتفاق بیفتد.
افراد میان‌سال، سالمندان، خانم‌هایی که بیشتر روی پا هستند، افراد دارای اضافه‌وزن و حتی ورزشکاران، همه ممکن است این درد را تجربه کنند. هر گروه ممکن است دلیل متفاوتی برای این درد داشته باشد؛ از ضعف عضلات گرفته تا مشکلات ساختاری زانو یا حتی آسیب‌های قبلی. در این مقاله از نوبت دکتر آنلاین قرار است همانند یک پزشک در کنار شما باشیم و با زبان ساده توضیح دهیم که چرا ممکن است زانو هنگام بالا رفتن از پله‌ها دچار درد شود و چطور می‌توان این عارضه جدی را درمان کرد.
چرا هنگام بالا رفتن از پله دچار درد می‌شویم؟
برای اینکه بفهمیم چرا زانو هنگام بالا رفتن از پله درد می‌گیرد، اول باید یک نکته‌ی ساده اما مهم را بدونیم: زانو فقط یک لولا نیست. این مفصل پیچیده است و در هر حرکت، فشار زیادی را تحمل می‌کند. تصور کنید هنگام بالا رفتن از پله ها، فشار روی زانو تا ۳ تا ۴ برابر وزن بدن بیشتر می‌شود! بدین معناست اگر شما ۷۰ کیلو باشید، زانو تا ۲۸۰ کیلوگرم هنگام بالا رفتن از پله وزن تحمل می‌کند.
این فشار زیاد باعث می‌شود که اگر عضلات اطراف زانو ضعیف باشند، غضروف و تاندون‌ها دچار التهاب یا فرسایش شده باشن، زانوی شما به راحتی دچار درد می‌شود. بالا رفتن از پله، مخصوصاً اگر عضلات ران شما به اندازه کافی قوی نباشند یا زانو قبلاً آسیب دیده باشد، زانو نمی‌تواند فشار وزن بدن را تحمل کند.
۸ علت اصلی درد زانو هنگام بالا رفتن از پله که باید بدانید!
زانو درد به خصوص هنگام بالا رفتن از پله ها، می‌تواند علت های مختلفی داشته باشد. باید بدانید که هر کدام علائم و نشانه های خاص خود را دارند. پیشنهاد می‌شود با مواجه شدن با هرکدام از نشانه های زانو درد که در ادامه به آن اشاره شده است، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. با ما همراه باشید.
1. آرتروز زانو؛ شایع ترین علت زانو درد
آرتروز به معنای ساییدگی و فرسایش غضروف های بین استخوان‌های زانوست. هنگامی که غضروف های زانو دچار ساییدگی و خوردگی در اثر آرتروز می‌شوند، استخوان‌ها به یکدیگر نزدیک شده و در اثر برخورد استخوان ها به یکدیگر زانو دچار درد می‌شود. علائم آرتروز زانو هنگام بالا رفتن از پله شامل موارد زیر می‌شود:
-
درد شدید در زانو
-
سفتی زانو
-
درد هنگام بالا یا پایین رفتن از پله
-
صدای کلیک یا قفل شدن زانو
درمان اولیه: برای پیشگیری از این عارضه می‌توانید کاهش وزن، مصرف داروهای ضد التهاب، تمرینات تقویتی و استفاده از زانوبند زاپیامکس را امتحان کنید.
2. سندرم درد پاتلوفمورال؛ زانوی دوندگان
هنگامی که کشکک زانو در محل مناسب خود قرار نگرفته باشد و حرکت کند، به غضروفی که در قسمت پشت کشکک زانو قرار دارد، فشار زیادی وارد شده و منجر به درد شدید زانو می‌شود. که علائم اصلی آن شامل درد جلوی زانو، به خصوص هنگام بالا رفتن از پله و درد بعد از نشستن طولانی می‌شود. برای تسکین این نوع از درد زانو بهتر از حرکات پای خود را هنگام راه رفتن و دویدن اصلاح کنید. همچنین بهتر است از کفش های طبی و مناسب استفاده کنید.
3. التهاب تاندون کشکک
تاندون کشکک مانند یک طناب محکم، کشکک را به استخوان ساق پا وصل می‌کند. هنگامی که فشار زیادی به بر روی زانو باشد، خصوصا هنگامی که از پله بالا می‌رویم، این فشار بیش از 4 برابر بیشتر می‌شود که یکی از دلایل اصلی آسیب کشکک زانو است. پیشنهاد می‌شود هنگام بالا رفتن از پله ها، منظم و آهسته حرکت کنید. چرا؟ مطمئنا هنگامی که فاصله پله ها از یکدیگر کمتر از حد استاندارد است بسیاری از این پله ها را باهم به صورت دوتایی طی می‌کنیم که خود سبب کشش تاندون کشکک می‌شود.
علائم التهاب تاندون کشش شامل موارد زیر می‌شود:
-
سوزش در اطراف کشکک
-
بدتر شدن درد هنگام پریدن یا بالا رفتن از پله
4. ضعف عضلات چهارسر ران؛ تمرینات بدنسازی فراموش نشود!
عضلات چهار سر ران نقش تکیه‌گاه و پشتیبان را برای زانو دارند. هنگامی که این عضلات ضعیف باشند، فشار بسیاری زیادی مستقیماً به مفصل زانو وارد می‌شود و عموما زانو توانایی تحمل این فشار زیاد را ندارد. در نتیجه با ضعف عضله چهارسر ران، زانو در ضعیف‌ترین و آسیب پذیرترین حالت خود خواهد بود و زانو دچار زانو درد مزمن می‌شود. باید بدانید که علائم آن شامل زانو درد بدون دلیل، لرزش پا هنگام بالا رفتن از پله و خستگی سریع پاها می‌شود. همچنین خود علت درد جلوی زانو است.
برای درمان این عارضه پیشنهاد می‌شود تمریناتی را برای تقویت عضلات چهارسر ران مانند اسکات سبک، جلو پا با دستگاه، دوچرخه ثابت و شنا انجام دهید.
5. کف پای صاف
همه ما در حداقل یک پا عارضه کف پای صاف را شنیده ایم. هنگامی که قوس کف پا صاف باشد، نیروهای وارد شده با پا به‌صورت نامتعادل و نامساوی به زانو منتقل شده و باعث درد می‌شوند. معمولا نشانه هایی مانند درد مج پا، درد بیشتر هنگام ایستادن و راه رفتن های طولانی از صافی کف پا خبر می‌دهند. برای کاهش درد ناشی از کف پای صاف بهتر است از کفش های مناسب و کفی های طبی استفاده کنید. در موارد حاد نیاز است به فیزیوتراپی مراجعه کنید.
6. اضافه‌وزن؛ دشمن سرسخت زانو
وزن بیشتر یعنی فشار بیشتر روی مفصل زانو، مخصوصاً هنگام بالا رفتن از پله که فشار چند برابر می‌شد. همانطور که می‌دانید زانو از چندین بخش تشکیل شده که در صورت آسیب هرکدام از این اجزا، عملکرد زانو مختل شده و انجام امور روزمره مارا می‌تواند تحت تاثیر قرار دهد. همچنین پزشک متخصص هنگام مواجه با بیماران دارای اضافه وزن، در اولین قدم، برای درمان و تسکین زانو درد کاهش وزن را حتما توصیه می‌کند. با توجه وارد شدن فشار 4 برابر حالت طبیعی به زانو هنگام بالا رفتن از پله، چاقی به شدت خطرناک و تاثیرگذار در بروز زانو درد است.
7. آسیب‌های پیشین زانو
اگر قبلاً زانوهای شما آسیب دیده باشند برای مثال (پارگی منیسک یا رباط زانو)، احتمال بروز درد مزمن هنگام فعالیت‌هایی مانند بالا رفتن از پله بیشتر می‌شود. در صورتی که دچار سوابق آسیب به زانو مانند پارگی رباط یا جراحی هستید، توصیه می‌شود حتما هنگام بالا رفتن از پله ها احتیاط کنید.
8. نرم شدن کشکک زانو
عارضه نرم شدن کشکک زانو معمولا در جوانان و ورزشکاران دیده می‌شود. اما چرا ورزشکاران؟ زمانی که ورزشکار پس از وارد کردن فشار زیادی به زانو، استراحت نکند و به اصطلاح زمانی برای ریکاوری زانو اختصاص ندهد این عارضه شروع به شکل گیری می‌کند. چرا که وظیفه کشکک زانو، حرکت نرم و راحت کردن حرکت زانو است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
گاهی درد زانو یک خستگی ساده‌ست که با کمی استراحت تکسین میابد. گاهی این درد، مانند هشداریست که بدن به ما می‌گوید. از این رو بسیار مهم است که در زمان درست و مناسب به پزشک متخصص مراجعه کنید. در لیست زیر علائمی را برای شما نگارش کرده ایم که نیازمند معاینه توسط پزشک متخصص است.
- درد مداوم یا رو به بدتر شدن
- ورم یا التهاب شدید
- قفل شدن زانو
- خالی کردن زانو
- تق تق و صدای زانو
- محدودیت دامنه حرکتی
- سابقه آسیب
روش‌های تشخیص علت درد زانو
برای اینکه بفهمیم دقیقاً چه چیزی باعث درد زانو هنگام بالا رفتن از پله شده، صرفاً شنیدن شکایت بیمار کافی نیست. پزشک‌ها برای تشخیص درست، از شما سوالاتی می‌پرسند، معاینه می‌کنند و در صورت نیاز از عکس برداری استفاده می‌کنند.
۱. شرح حال دقیق؛ اولین و مهم‌ترین قدم
-
درد از چه زمانی شروع شده؟
-
محل دقیق درد کجاست؟
-
هنگام چه فعالیتی درد بیشتر می‌شود؟
-
سابقه آسیب یا جراحی داشته اید؟
-
در خانواده کسی دچار آرتروز یا بیماری مفصلی است؟
این اطلاعات به پزشک در یافتن سرنخ‌های اولیه کمک می‌کند.
۲. معاینه فیزیکی زانو
پزشک با دقت هنگام معاینه زانو و خم و راست کردن زانو چنین سوالاتی نیز از شما خواهد پرسید:
-
ورم یا گرمای غیرعادی
-
حرکت کشکک
-
قدرت عضلات ران
-
زانو هنگام معاینه گیر کرده یا صدا می‌دهد
۳. تصویربرداری
اگه علائم زانو درد پیچیده باشند یا پزشک نیاز به بررسی دقیق‌تری داشته باشد، از تصویربرداری پزشکی استفاده می‌کند:
رادیوگرافی (X-ray)
برای بررسی ساختار استخوانی زانو مانند:
-
فاصله بین استخوان‌ها (نشانه های آرتروز)
-
تغییر شکل استخوانی
-
وضعیت کشکک
ام‌آر‌آی (MRI)
برای دیدن بافت‌های نرم مانند:
-
غضروف، رباط‌ها، منیسک، تاندون‌ها
-
تشخیص پارگی، التهاب یا کندرومالاسی
سونوگرافی
گاهی برای بررسی التهاب تاندون‌ها یا تجمع مایع مفصلی به‌کار می‌رود؛ روشی ساده و بی‌خطر.
۴. تست‌های تخصصی
در برخی موارد خاص، پزشک ممکن است تست‌های عملکردی یا حتی آزمایش خون تجویز کند:
-
برای بررسی وجود بیماری‌های التهابی (مثل روماتیسم)
-
بررسی عملکرد عضلات پا
درمان درد زانو هنگام بالا رفتن از پله
درمان درد زانو، دقیقا مانند یک نقشه راه است. باید علت درد چیست، تا بتوانیم به درستی برای درمان زانو درد تصمیم بگیریم. آیا با چند تمرین ساده درمان می‌شود؟ به فیزیوتراپی نیاز دارد یا جراحی؟ در ادامه، از درمان‌های ساده و خانگی شروع کرده و سپس به سراغ روش‌های تخصصی‌تر خواهیم رفت.
درمان‌های خانگی زانو درد
- استراحت اصولی
- استفاده از یخ
- بالا نگه داشتن پا
- زانوبند طبی
- کفش مناسب
درمان‌های دارویی و فیزیوتراپی
داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و ویتامین‌ها
شاید برای شما سوال باشد که کمبود کدام ویتامین باعث زانو درد می‌شود؟ در موارد نادر کمبود ویتامین باعث زانو درد می‌شود. اما باید هنگام مواجه با آسیب های زانو بهتر است درکنار ویتامین ها از داروهای مسکن نیز استفاده کنید. مسکن های ضد التهاب نیز شامل ایبوپروفن، ناپروکسن یا ژل‌های موضعی هستند که برای کاهش درد و التهاب زانو استفاده می‌شوند.
تزریق مفصلی
در برخی موارد پیشرفته، پزشک ممکن است تزریق کورتون یا ژل هیالورونیک رو توصیه کند تا درد کمتر و حرکت زانو روان‌تر شود.
فیزیوتراپی
با تمرینات تخصصی و دستگاه‌های فیزیکی، در کنار کاهش درد، عضلات اطراف زانو نیز تقویت می‌شوند. در اصل هدف اصلی فیزیوتراپی شامل موارد زیر می‌شود:
-
تقویت عضلات چهارسر ران و سرینی
-
اصلاح الگوی راه رفتن
-
افزایش دامنه حرکتی زانو
4 ورزش مناسب برای تقویت زانو
-
بلند کردن پا در حالت خوابیده (Straight leg raise)
-
اسکات سبک با تکیه به دیوار
-
تمرین با کش مقاومتی
-
شنا یا دوچرخه ثابت با مقاومت پایین
چه موقع جراحی نیاز است؟
جراحی همیشه آخرین گزینه است، نه اولین. اما اگر شرایط زیر وجود داشته باشه، ممکنه است جراحی مطرح شود:
-
پارگی منیسک یا رباط‌های زانو که باعث قفل شدن یا ناپایداری شدید شده است
-
فرسایش شدید غضروف و درد مقاوم به درمان
-
کندرومالاسی پیشرفته یا آرتروز در مراحل نهایی
انواع جراحی‌ها:
-
آرتروسکوپی زانو
-
تنظیم کشکک
-
تعویض کامل یا نیمه مفصل زانو
پیشگیری از زانودرد در آینده
زانوها مانند ستون های یک ساختمان هستند. در صورت عدم مراقبت از زانوها، با کوچک‌ترین فشار آسیب می‌بینند. اما با چند تغییر ساده در سبک زندگی، می‌توان از آسیب دیدن زانوها جلوگیری کرد. در ادامه بهترین راهکارها برای پیشگیری از زانو درد را باهم بررسی می‌کنیم:
وزن مناسب؛ زانو های سالم
هر یک کیلو اضافه وزن، حدود ۴ کیلو فشار اضافی روی زانو هنگام راه رفتن وارد می‌کند. پس حتی ۲ تا ۳ کیلو کاهش وزن می‌تواند تأثیر زیادی بر کاهش درد زانو داشته باشد.
ورزش منظم و درست
انجام تمرینات ورزشی نه‌تنها زانو به زانو آسیب وارد نمی‌کند، بلکه در صورت انجام صحیح حرکات ورزشی بسیار به تقویت و سلامت زانو کمک می‌کند. ورزش های مانند پیاده‌روی آرام، شنا، دوچرخه‌سواری ثابت، تمرینات مخصوص تقویت عضلات ران برای سلامت زانو بسیار مفید هستند. پیشنهاد می‌شود 2 الی 3 جلسه به صورت هفتگی تحت نظر مربی ورزش کنید
کفش مناسب، راحتی زانوها
کفش با کفی نرم، قوس استاندارد و پاشنه مناسب، از فشار اضافی به زانو جلوگیری می‌کند. از استفاده کفش‌های پاشنه‌بلند یا کاملاً تخت پرهیز کنید.
سوالات شما
آیا ورزش درد زانو رو بدتر می‌کند؟
ورزش‌هایی مثل پریدن، دویدن، یا اسکات بدون آمادگی، ممکن است به زانو آسیب وارد کند. اما ورزش درست و منظم باعث تقویت عضلات و کاهش درد زانو می‌شود.
مشورت با فیزیوتراپیست فراموش نشه!
کفش مناسب برای زانو درد باید چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند؟
-
کفی نرم و دارای جذب ضربه
-
پاشنه کوتاه
-
قوس استاندارد در کف
-
اندازه مناسب
-
کفش‌های اسپرت با برندهای معتبر طبی
چه زمانی زانو درد خطرناک محسوب می‌شود؟
اگر زانو ورم کند، قفل شود، با درد مداوم همراه باشد، یا حس ناپایداری و صدای غیرطبیعی داشته باشد، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.
